Is een dierbare overleden, dan moet je ruimte laten om te rouwen. Maar in de periode na het overlijden moet je ook heel wat regelen, waaronder ook de erfenis.
Rouwen is een manier om het verdriet van een verlies te doorstaan en te verwerken. Dit vraagt erg veel tijd, maar het is niet iets wat je zomaar ondergaat. Je moet intensief en bewust bezig zijn met je gevoelens en je hebt ondersteuning nodig van mensen in je omgeving die onbevooroordeeld kunnen luisteren.
Hoe het verlies wordt ervaren en hoe men erop reageert, verschilt van persoon tot persoon en wordt in sterke mate bepaald door de relatie die men had met de overledene.
Het verlies van een partner is ook een stukje verlies van zichzelf. In een relatie heb je veel geïnvesteerd, ben je gegroeid naar intimiteit en eenheid. Je hebt een heleboel gedeelde ervaringen en gevoelens en je hebt heel wat uit elkaar geleerd. Als die partner wegvalt, ervaar je een diepe leegte.
Het verlies van een kind is voor ouders misschien wel de moeilijkste ervaring om te verwerken. Zowel de vader als de moeder worden getroffen door hetzelfde verlies op hetzelfde moment. Ouders die hun gevoelens goed met elkaar kunnen delen, zullen steun vinden om samen overeind te blijven. Een zeer nauwe band maakt hen echter ook kwetsbaar voor elkaars gevoelens: naast het eigen verdriet, voelt men permanent het verdriet van de ander. Dit kan tijdelijk zo zwaar te dragen zijn dat men de neiging heeft elkaar te ontlopen en te vermijden.
Volwassenen willen kinderen graag afschermen voor lijden en verdriet, zodat ze een zorgeloos leven kunnen hebben. Maar wanneer ze geconfronteerd worden met ziekte en overlijden van een persoon uit de omgeving, is het niet goed hier over te zwijgen of het te verbloemen. Een kind maakt dezelfde rouwfasen en gevoelens mee als volwassenen. Ze rouwen net zozeer als volwassenen, hoewel het proces wel wat op een andere manier verloopt.
Bij kinderen komt het verlies in een periode wanneer ze nog in volle ontwikkeling zijn. Ze denken nog niet zoals volwassenen. Het is belangrijk hen eerlijk te vertellen wat er gebeurd is en wat de dood is. Anders bestaat de kans dat ze zich allerlei onjuiste voorstellingen maken of zich uitgesloten voelen.
Waar bij volwassenen de eerste rouwreacties beginnen onmiddellijk na het overlijden, begint dit bij kinderen soms enkele weken of maanden na de dood. Ze schuiven het rouwen voor zich uit en vertonen weinig verandering in hun gedrag. Pas later breken hun verdriet en tranen door. Kinderen zijn niet in staat de pijn voortdurend te verdragen. Daarom wisselen ze verdrietige momenten af met blije momenten en kunnen ze na het drogen van hun tranen plotseling gaan spelen. Het spel is ook een manier om met het verdriet om te gaan, het is een manier om hun emoties in te uiten.
Achter de Regenboog is er voor kinderen en jongeren die een dierbare verloren hebben.
Een werknemer heeft recht op 10 dagen rouwverlof bij overlijden van:
De werknemer heeft ook recht op volgend rouwverlof:
Voor alle vormen van rouwverlof is voorzien dat er kan worden afgeweken van de periode waarin de dagen moeten worden opgenomen, op vraag van de werknemer en met akkoord van de werkgever.
Na een overlijden zijn er heel wat administratieve en praktische zaken die moeten geregeld worden. Meteen na het overlijden moet een arts het overlijden vaststellen en een overlijdensattest opmaken. Het is belangrijk een begrafenisondernemer te contacteren. Hij regelt al de formaliteiten van een begrafenis en hij doet meestal ook de aangifte bij de burgerlijke stand. De ambtenaar stelt een overlijdensakte op en maakt er een aantal uittreksels van. Die heb je nodig om af te geven bij een aantal instanties: de werkgever, het sociaal verzekeringsfonds (voor zelfstandigen) of de instelling die een uitkering toekende, het ziekenfonds, de bank, de verzekeringsmaatschappij en de directie voor inschrijving van voertuigen indien de overledene een auto had.
Bij je ziekenfonds kun je terecht met vragen over de formaliteiten bij overlijden. Het ziekenfonds geeft een tegemoetkoming in de kosten van een begrafenis.
De dienst pensioenen wordt automatisch op de hoogte gesteld door de gemeente. Dit is niet geval indien de overledene bij de openbare sector werkte: dan moet je contact opnemen met de personeelsdienst.
Als de overledene een woning huurde, dan wordt het huurcontract automatisch overgedragen op de erfgenamen. Ze kunnen de huur opzeggen onder de normale voorwaarden die vermeld zijn in het huurcontract.
Je moet de bank waar de overledene zijn rekeningen had op de hoogte brengen. De bank zal de rekeningen én de rekeningen op naam van de echtgeno(o)t(e) blokkeren. In deze periode kunnen echtgenoten en wettelijk samenwonenden van de helft van het bedrag van de rekening gebruik maken, met een maximum van 5.000 euro. Om terug van de tegoeden gebruik te kunnen maken, heb je een attest van erfopvolging nodig, dat uitgereikt wordt door het registratiekantoor. Als er een huwelijkscontract werd afgesloten, een testament opgemaakt of indien er onbekwame erfgenamen zijn, dan is een akte van de notaris nodig.
Je vindt ook alle stappen die je moet nemen na een overlijden in deze brochure: Wat te doen wanneer een naaste overlijdt?.
Een notaris vind je op www.notaris.be.
Ben je weduwe of weduwnaar (enkel indien je gehuwd bent), minstens 45 jaar oud en heb je zelf geen beroeps- of vervangingsinkomensten, dan kun je een overlevingspensioen aanvragen. De aanvraag van een overlevingspensioen dien je in bij het gemeentebestuur. Info over de regelgeving vind je bij de Federale Pensioendienst.
Een kind waarvan één van de ouders overleden is, geeft recht op een verhoogde kinderbijslag. De kinderbijslagkas wordt daartoe op de hoogte gebracht door de gemeente. Met vragen over de wezentoeslag, kun je terecht bij Famifed.
De website Wat na een verkeersongeval van de organisatie Rondpunt geeft informatie over de praktische zaken en opvangmogelijkheden na een verkeersongeval.
Op een erfenis moet je belastingen, de successierechten, betalen. Ze worden berekend op wat vermeld staat in de ‘aangifte van nalatenschap’: een inventaris van alle bezittingen en schulden van de overleden persoon. Voor het opmaken ervan doe je in complexe situaties best beroep op een notaris. Informatie over erven vind je op de website van het notariaat, over successierechten kan het Agentschap Vlaamse Belastingdienst je informeren.
De erfenis van een overleden echtgenoot bestaat uit zijn of haar persoonlijke goederen en de helft van de gemeenschappelijke goederen. De omvang van de erfenis zal dus afhangen van het type van het gekozen huwelijkscontract. De echtgenoot moet geen successierechten betalen op de gezinswoning.
De kinderen van een alleenstaande erven zijn volledige bezittingen. Wanneer een alleenstaande geen kinderen heeft, dan gaat ¼ van zijn bezittingen naar elk van de ouders en het overige deel wordt verdeeld onder de broers en zussen.
Wettelijk samenwonenden krijgen het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Om eigen goederen van de overleden partner te erven, moet een testament opgesteld worden die de langstlevende partner bevoordeelt. Op het vlak van de successierechten genieten wettelijk samenwonenden dezelfde voordelen als gehuwden: ze moeten geen successierechten betalen op de gezinswoning en genieten van hetzelfde tarief.
Feitelijk samenwonenden erven in principe niets van elkaar, tenzij het in een testament werd vastgelegd. Het testament moet wel rekening houden met het wettelijk voorbehouden erfdeel van de kinderen van (één van) de partners. Feitelijk samenwonenden moeten geen successierechten betalen op de gezinswoning indien ze 3 jaar ononderbroken samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding hebben en genieten voor de overige goederen van hetzelfde tarief als gehuwden indien ze gedurende 1 jaar aan deze voorwaarden voldoen.
Met een testament kun je afwijken van een aantal bestaande regels van het erfrecht. Van een aantal principes mag je echter niet afwijken. Zo kun je bijvoorbeeld het recht op vruchtgebruik van de eigendom en de inboedel de langstlevende echtgenoot niet ontzeggen. Je kan ook je kinderen niet onterven, alleen kun je aan het ene kind meer geven dan aan de andere of een deel van de erfenis aan een derde overlaten. Dit met een maximum van 1/2 bij één kind, 1/3 bij twee kinderen en 1/4 bij 3 of meer kinderen.
Een testament kun je door de notaris laten opstellen of eigenhandig schrijven, dateren en ondertekenen.
Een erfenis komt niet altijd in het voordeel van de erfgenamen uit. Soms heeft de overledene zoveel schulden, dat er geen positief saldo meer overblijft. Als je zeker bent dat de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen, dan kun je de erfenis verwerpen. Als je dat niet zeker bent, dan kun je de erfenis aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Met deze voorwaarde zul je nooit meer moeten betalen dan hetgeen je erft. Een erfenis verwerpen of aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving doe je bij de familierechtbank van de woonplaats van de overledene.